Waar letten we op bij het proeven van een wijn?
Volgens de Real Academia de la Lengua Española (de Dikke van Dale voor de Spaanse taal) betekent "proeven" iets uitproberen, iets proeven om de smaak ervan te onderzoeken. Bij het proeven kijken we echter niet alleen naar de smaken. Bij het proeven van wijn gaat het niet alleen om de smaakzin, maar ook om reuk, zicht en tastzin en andere zintuiglijk-cognitieve factoren, d.w.z. om een optelsom van gewaarwordingen die samen de waarneming ervan vormen, maar waar letten wij op bij het proeven van een wijn?
Jean Ribéreau-Gayon, die beschouwd wordt als een van de vaders van de moderne wijnkunde, zei: "proeven is een product waarvan we de kwaliteit willen kennen, aandachtig proeven; het aan onze zintuigen onderwerpen, vooral aan die van geur en smaak; het proberen te leren kennen door de gebreken en kwaliteiten ervan te identificeren en te verklaren. Het gaat om het bestuderen, analyseren, beschrijven, beoordelen, classificeren ervan. Een definitie die dichter bij de activiteit van het wijnproeven staat, maar die ook beangstigend kan zijn vanwege de ernst ervan, want Susy Atkins, een Britse deskundige en promotor van de wijncultuur, stelt dat "er nog steeds veel mensen zijn die denken dat een wijn wordt gemaakt om hem te drinken en niet om hem te analyseren". Wanneer je je echter openstelt voor de mogelijkheid iets te leren over wijnproeven, kun je nog meer van de wijn genieten omdat je zijn kwaliteiten, zijn gebreken, zijn nuances, zijn geschiedenis waarneemt... ook al ben je geen professional en doe je het alleen maar uit puur hedonisme.
Waar we op letten bij het proeven van een wijn hangt af van het doel van de proeverij.
Vandaag zullen we ons richten op onze favoriete proeverij: de recreatieve proeverij, de proeverij waarbij we de wijn kunnen proeven, analyseren en overdenken, gewoon om ons te amuseren. Wij zullen je nu enkele eenvoudige tips geven om je te helpen van deze activiteit te genieten, waarbij het meest serieuze en formele gedeelte wordt weggelaten, zodat je in alle nederigheid met plezier datgene kunt ervaren wat wijn uitdrukt en wat de passie die wij voor wijn voelen, opwekt.
Doe je mee?
Fasen van de proeverij
Zonder naar het etiket op de fles te kijken, spreekt de wijn tot ons vanuit het glas en is hij in staat ons dingen te vertellen nog voor we hem geproefd hebben. Laten we detective gaan spelen en proberen te ontdekken wat de wijn ons kan uitleggen tijdens de verschillende fasen van de proeverij.
1.- Visuele fase
Nadat we wat wijn hebben ingeschonken, beginnen we met de observatie. De kleur van de wijn kan ons aanwijzingen geven over zijn leeftijd: een rode wijn met een meer robijnachtige of purperrode tint vertelt ons over zijn jeugdigheid; en wanneer de kleur in de buurt komt van granaat- of tegeltinten, geeft dit aan dat het niet meer om een jonge wijn gaat, maar dat hij al een zekere leeftijd heeft.
In het geval van witte wijnen hebben de jongste wijnen meestal een zeer bleekgele of groenige tint, maar naarmate ze ouder worden, wordt hun kleur donkerder.
De intensiteit van de kleur of het laagje in rode wijn, d.w.z. of de vloeistof doorschijnender of donkerder is, geeft ons aanwijzingen over de druivensoorten die voor de bereiding ervan zijn gebruikt of de duur van het wijnmaakproces die de wijn heeft ondergaan. Een duidelijk voorbeeld is een wijn gemaakt met pinot noir en één gemaakt met cabernet sauvignon. De eerste zal altijd lichter en doorschijnender zijn dan de tweede, die ondoorzichtiger en geconcentreerder van kleur is.
Door naar het glas te kijken, geeft een wijn ons aanwijzingen over hoe hij gemaakt kan zijn. Denk aan oranje wijnen, wat het oog meteen opmerkt is - hun kleur!
De visuele fase maakt het mogelijk de helderheid van een wijn te zien. Een troebele vloeistof kan wijzen op een vermoeden van een gebrek of ons vertellen dat de wijn niet is gefilterd, wat geen gebrek is maar een kenmerk van de productie ervan.
Nog een merkwaardig kenmerk van de visuele analyse is dat men het glas een beetje draait en ziet hoe de beroemde "wijntranen" (Marangoni-effect) verschijnen. Deze druppels die langs de wanden van het glas naar beneden glijden, vertellen ons iets over de hoeveelheid alcohol die een wijn kan bevatten (hoe meer alcohol, hoe groter de dichtheid/smeuïgheid), of over zijn restsuiker.
2.- Reukzinfase
Geur is misschien niet een van de zintuigen waaraan we het meeste belang hechten, maar het speelt een essentiële rol in het genot van voedsel en, natuurlijk, wijn, aangezien het verantwoordelijk is voor het verschaffen van tot 80% van het plezier dat we ervaren wanneer we een wijn ontkurken.
Wat kunnen we in dit stadium van de proeverij ontdekken?
De aroma's en geuren van wijn onthullen aanwijzingen over hoe hij zou kunnen smaken. Ze vertellen ons over de intensiteit, de mate van rijping, het soort wijn, de variëteiten waarvan hij gemaakt is en zijn complexiteit.
Een wijn moet zuivere aroma's hebben, die ons aangename sensaties geven, waarin we fruitige, bloemige, balsamische tonen kunnen herkennen (die ons frisheid geven en ons doen denken aan eucalyptus, dennen, munt, enz.). We kunnen ook aroma's ontdekken die doen denken aan hout of kruiden en die ons iets kunnen vertellen over de bereiding van een wijn, omdat ze vooral voorkomen in wijnen die in vaten zijn gerijpt of die reeds op leeftijd zijn.
Door te ruiken kunnen we ook ontdekken of een wijn bochtig is. Geuren zo eigenaardig als de geur van rotte eieren, van een gesloten ruimte, van een "natte hond" of de beroemde "kurkgeur" kunnen ons vertellen dat de wijn zich niet in een optimale staat van genot bevindt.
Geuren zijn herinneringen die ons kunnen terugbrengen naar een bijzonder moment in ons leven. Hier komt niet alleen de reukzin in het spel, maar ook onze hersenen. Het is heel interessant gebleken om met andere mensen te proeven en sensaties te delen. Je zult verbaasd zijn over wat anderen kunnen ervaren door wat een wijn bij hen kan oproepen door er alleen maar aan te ruiken.
3.- Smaakfase
Eindelijk! Het onderdeel waar we het meest naar uitkijken. Laten we de wijn gaan proeven!
Neem een slok uit je glas en houd de vloeistof enkele ogenblikken in je mond. Laat hem door heel je mond en langs het gehemelte gaan en doe elk hoekje en gaatje aan. Hoe is de wijn? Ziltig, zoet, bitter, zuur? Wat is zijn textuur? is ze zijdeachtig of eerder ruw (adstringerend)? Merk je te weinig of te veel alcohol op?
Bij het proeven van wijn zijn drie zintuigen betrokken: de smaak, uiteraard, maar ook de tastzin, zodat je kunt voelen of de wijn fluweelzacht of eerder ruw is. Als we mousserende wijnen proeven, kunnen we dankzij de gevoeligheid van het mondslijmvlies de aanwezigheid van de kriebelende karakteristieke belletjes beoordelen: zijn het er weinig? veel? zijn ze fijn? of eerder stevig?
Herken je in de smaak van de wijn een van de aroma's die je eerder hebt geroken? Hier komen we weer bij de reukzin via wat bekend staat als de retronasale route.
De smaakfase geeft ons aanwijzingen over de herkomst van de wijn. Een wijn met een hoger alcoholgehalte of met een groter gevoel van warmte en een lagere zuurgraad wijst op een herkomst die zich mogelijk in warmere streken bevindt. Een wijn met een laag alcoholgehalte en een frisse zuurgraad wijst op een koud klimaat of van wijnen die hun oorsprong vinden in hooggelegen wijngaarden.
Na de drie hoofdfasen van het proeven te hebben beoefend, zullen onze hersenen onvermijdelijk een analyse maken van de som van de gewaarwordingen die uit deze ervaring zijn voortgekomen. Misschien zullen we de geproefde wijnen vergelijken met andere die we eerder hebben geproefd of is het mogelijk dat deze proeverij ons zal helpen bij het maken van de beslissing tussen het kopen van deze wijn of een andere en tenslotte zullen we de allerbelangrijkste vraag beantwoorden: vonden we hem lekker?
Maar denk aan wijn als aan een persoon. Wijn zal nooit meer dezelfde zijn en wij als professionele wijnproevers of niet, evenmin. We kunnen een slechte dag hebben gehad of we kunnen vol gevoelens zitten. Wijn die alleen wordt geproefd, wordt anders ervaren dan wijn die in gezelschap wordt geproefd, en dit gezelschap kan zeker ook van invloed zijn op onze beleving van de ervaring, evenals op de vraag of we al dan niet hebben gegeten vóór de proeverij of dat we de wijnen drinken bij een maaltijd of hapje.
Wat de omstandigheden ook zijn, wij hopen dat deze tips je zullen helpen je zintuigen en nieuwe kennis met plezier in de praktijk te brengen. Wees bereid om nieuwe zintuiglijke ervaringen op te wekken en bovenal, geef een wijn altijd een tweede kans. Creëer je eigen proefstijlen, bijvoorbeeld door de temperatuur te variëren of door te vergelijken hoe elke wijn tot zijn recht komt in verschillende wijnglazen. Proeven en plezier hebben is de beste manier om te leren. Succes gegarandeerd!